LIVERPOOL WELSH

 Welsh Chaplaincy

FUTURE EVENTS

Calendr Ionawr a Chwefror 2014
(Bydd cyfarfodydd y Sul am 10.30 oni noder yn wahanol
ac ar noswaith waith yn ein Canolfan ar Nos Lun
tra y daw y Gymdeithas Gymraeg ar nos Fawrth)

IONAWR 2014
Bore Sul, 5          Oedfa am 10.30 o dan ofal ein Gweinidog Emeritws pryd y derbynnir dau aelod newydd ac y
                          gweinyddir y Sacrament o Swper yr Arglwydd.
Nos Lun, 6          Cyfarfod Gweddi Dechrau’r Flwyddyn, o dan ofal y Gymdeithas Lenyddol, am 7.30 o’r gloch
                          yn y Capel.
Bore Mawrth, 7    Pwyllgor Rhyngrwyd y Capel yn cyfarfod yn y Ganolfan am 11 o’r gloch i drafod
                          web-site Liverpool-Welsh.co.uk ac i baratoi ein hymateb fel Capel.
Bore Sul, 12        Cyfarfod Blynyddol yr Eglwys (Gweler y cofnod yn y rhifyn hwn o’r Rhwyd) am 10.30 o’r gloch.
Nos Lun, 13         Cyfarfod Blaenoriaid yn Ystafell y Gweinidog am 7.15 o’r gloch.
Nos Fawrth, 14    Ocsiwn o dan nawdd Cymdeithas Cymry Lerpwl yng nghartref Dr. John a Beryl Williams,
                          5 Gwydrin Road.
Bore Sul, 19        Oedfa am 10.30 o dan ofal y Parchedig John Owen, Rhuthun, cennad sydd yn dod atom
                          ers blynyddoedd.
Nos Lun, 20        Ni chynhelir cyfarfod.
Nos Fawrth, 21    Darlith o dan nawdd Cymdeithas Cymry Lerpwl yn y Ganolfan pryd y clywn Trefor Roberts
                          (Penbedw) yn sôn am ei Daith i’r Môr.
Bore Sul, 26        Oedfa am 10.30 o dan ofal y Parchedig Robert Parry, Capel y Groes, Wrecsam.
Nos Lun, 27         Darlith o dan nawdd y Gymdeithas Lenyddol ar Howell Harris (1714-1773) lluniwr y Gymru
                          Fodern ac enwad y Presbyteriaid. Llywydd Dr. Pat Williams a’r darlithydd. Parchg. Ddr. D. Ben Rees.
Nos Fawrth, 28    Cwis yng Nghymdeithas Cymry Lerpwl yng ngofal Davida Broadbent.

CHWEFROR 2014
Bore Sul, 2         Oedfa o dan ofal Dr. D. Ben Rees pryd y gweinyddir y Sacrament o Swper yr Arglwydd.
Nos Lun, 3          Pwyllgor Eglwysig am 7.0 o’r gloch.
Nos Fawrth, 4     Darlith yn y Ganolfan gan Alwyn Evans, Ysw ar y testun Gwarchod Gweilch Dyfi.
                         Llywydd: Mrs Beryl Wiliams.
Bore Sul, 9         Oedfa am 10.30 o dan ofal Ms Rachel Gooding.
Nos Lun, 10        Noson wych fydd hon ar y thema Egluro Emyn o dan ofal Mrs Wena Evans,
                         Mrs Beryl Williams a Mr. Ben Hughes. Llywydd: Mrs Elan Jones, Mossley Hill.
Nos Fawrth, 11   Noson yng nghwmni Brian Thomas, Dyddiau Cynnar. Llywydd: Ben Hughes, Childwall.
Bore Sul, 16       Oedfa am 10.30 o dan ofal y Parch John D. Williams, Llangollen.
Nos Lun, 17       Astudiaeth Beiblaidd: Arweiniad i’r Hen Destament o dan ofal Dr. D. Ben Rees.
Nos Fawrth, 18  Ni chynhelir cyfarfod yn y Ganolfan.
Bore Sul, 23      Oedfa am 10.30 o dan arweiniad y Parchedig Eleri Edwards. Manceinion.
Nos Lun, 24       Astudiaeth Feiblaidd: Arweiniad i’r Testament Newydd o dan ofal Dr. D. Ben Rees.

Rhagflas o fis Mawrth 2014
Bore Sadwrn, 1  Gwasanaeth Dinesig y Cymry (noder yn yr Angor nesaf lle y cynhelir y Gwasanaeth hwn am 11 o’r gloch).
Nos Sadwrn, 1   Cinio G ˆ wyl Ddewi yng Nghlwb Criced Liverpool yn Aigburth am 7.30 o’r gloch pryd y disgwylir y
                        Parchg. Robert Parry, B.A., B.Mus., Wrecsam yn ˆWr Gwadd (Cynhelir y Cinio o dan nawdd Cymdeithas
                        Lenyddol Bethel a Chymdeithas Cymry Lerpwl). Bydd tocynnau ar werth ar 5 o Ionawr 2014.
Bore Sul, 2        Oedfa am 1030 o dan ofal y Parchg.

Bethel, Lerpwl Gweinidog:       D. Ben Rees (Emeritus) Henaduriaeth:   Gogledd Ddwyrain Lleoliad:           2 Heathfield Road, Lerpwl, L15 9EH Gwefan:            twitter.com/Bethel_Lerpwl Gwasanaethau: 10:30 (Cymraeg/Welsh) Rhif Cyswllt:      0151 7221092 (John Williams) Disgrifiad:         Rydym yn gymysgedd o Gymry cyfeillgar o                         bob enwad Anghydffurfiol Cymraeg, yn                         cyfarfod gyda’n gilydd yn agos i Penny Lane a                         neuaddau preswyl y brifysgol.	Llun o'r Eglwys Bethel, Lerpwl
Yn ogystal ag oedfa'r Sul, cynhelir cyfarfodydd wythnosol, am 7:30yh ar nos Lun fel arfer, yn cynnwys Astudiaeth Feiblaidd, Cyfarfod Gweddi, Cylch Trafod , Cymdeithas Lenyddol a Chyfarfod Mawl – gweler y rhaglen yn ‘Y Rhwyd’ neu yn ‘Yr Angor’. Cynhelir Cyfarfodydd Cymdeithas Cymry Lerpwl yng Nghanolfan Bethel ar nos Fawrth. Mae croeso mawr i chi ddod i un o’r cyfarfodydd uchod - os ydych yn byw yn Lerpwl neu ond yn ymweld â’r ddinas am gyfnod byr. Os hoffech gysylltu i drefnu ymweliad â rhywun sy’n wael yn un o ysbytai Lerpwl neu fyfyrwyr sy’n astudio yn un o Golegau Lerpwl, ffoniwch: Parch. Athro Dr. D.Ben Rees (0151 4271989) neu Dr. John Williams 0151 7221092.	Arweinwyr Eglwysi Bethel a Bethania
NEWS Annwyl Aelodau, Hwn fydd y cylchlythyr olaf 2013 a hoffwn ddiolch yn gywir iawn am y cydweithrediad gwych a fu yn ein plith fel Eglwys. Yn wir dyna oedd byrdwn ein hymateb i’r cais a ddaeth o Bwyllgor Bywyd a Thystiolaeth yr Henaduriaeth i’n sefyllfa fel eglwys. A gwelodd yr Henaduriaeth a ddaeth atom ar bnawn a nos Fercher, 16 Hydref yn glir iawn y cydweithrediad hwnnw. Bu Oedfa y Cymun yn ysbrydoliaeth a darparwyd te a chroeso yn ei gôl mewn ysbryd diolchgar, a rhoddwyd hwb i gyfrol newydd John P. Lyons, y Llywydd, sef Cylch yr Amserau, hanes Waterloo a Bethania a’r achosion yng ngogledd Lerpwl. Awn ymlaen yn awr i groesawu yr Wˆ yl Fawr a’i bendithion lu i ni oll, gan longyfarch un o’n ffyddloniaid, Mrs Olwen Jones, Cleveley Park ar gyrraedd carreg filltir bwysig yn ei hanes.   Coffâd Collasom fel Eglwys yn yr angau y llawfeddyg adnabyddus, Mr. William Lloyd Jones (1941-2013), Alltami a Lerpwl yn gynnar ym mis Medi. Gwyddom oll am ei fedr arbennig ym myd meddygaeth a derbyniodd nifer fawr ohonom gyfarwyddyd a llawdriniaethau o dan ei gadarn law. Cyflawnai ei waith yn Ysbytai’r Ddinas gyda medr anghyffredin. Diolchwn i Dduw am ei fendithio â chymaint o ddoniau, am ei gyfeillgarwch, a’i gefnogaeth inni fel capel yn ei haelioni a’i edmygedd ohonom fel tystion. Bu ei dad yn flaenor da yng nghapel y Parc ar Ynys Môn, ac nid anghofiodd y mab ei wreiddiau. Hiraethai am Fôn, ac yn yr ynys, y cynhaliwyd yr arwyl. Cydymdeimlwn â’r ddwy ferch a gweddill y teulu. Coffâwn hefyd fachgen ifanc ugain mlwydd oed Huw Thomas Gwilym Kenyon (1993-2013), un a fedyddiwyd yng nghapel Bethel gennyf. Cafodd fagwraeth Gristnogol, ef a’i frodyr Glyn a Gareth, a chysegrodd ei fam Sioned ei bywyd i ofalu amdano yn ei frwydr galed am gyfnod hir, yn yr Ysbytai ac yn ei gartref y misoedd diwethaf. Lluniais goffâd iddo yn yr Angor (Cyf. 35, Rhif 6, t. 11) a chydymdeimlwn yn fawr gyda’i fam Sioned, ei dad David, ei nain yn Nefyn, a gweddill y teulu yn y storom fawr ei grym. Nid aiff o’n cof y llu mawr o’r ifanc a ddaeth i’w gynhebrwng ar 16 Medi yn Childwall a Springwood. Chwith talu teyrnged i aelod hynaf ein Capel, Miss Dilys Griffiths (gynt o Patterdale Road) ac ers rhai blynyddoedd bellach, trigai yng Nghartref Henoed yn Llandrillo-yn-Rhos. Yr oedd o fewn ychydig wythnosau i fod yn gant a dwy mlwydd oed. Gwyddai hynt a helynt y capel o ddyddiau Webster Road a bu yn hynod o ffyddlon i’r oedfaon ar y Sul a noson waith. Braf oedd cael sgwrsio yn ei chartref neu yn y capel, a daliodd i sôn am y gorffennol ar ôl cyrraedd Llandrillo-yn-Rhos. Cynrychiolwyd Bethel yn ei chynhebrwng ar fore Llun, 21 Hydref yn Amlosgfa Bae Colwyn a chydymdeimlwn â’i theulu yn y brofedigaeth. Diolchwn i Dduw am ei chynorthwyo yn yr hir-ddyddiau, am ei theulu, a cheir aml i gyfeiriad ati yn y gyfrol, Codi Hwyl a Stêm yn Lerpwl (2008).   Cleifion Bu Mrs Mary Willias, Calderstones o dan archwiliadau yn yr Ysbyty ond deil yn galonogol er gwaethaf llu o anawsterau. Oherwydd damwain bu’n rhaid i Miss Nansi Pugh, Aigburth dreulio wythnosau mewn cartref arall yn ardal Knowsley a chofiwn amdani yn ei chaethiwed. Anfonwn ein cofion at Mrs Delyth Morris, Skelmersadale, Mr Frank Jones, Allerton, yr Athro David Alan Price Evans yn Woolton Grange, Mrs Gwen Jones, Booker Avenue a hefyd Mrs Buddug Jones (gynt o Bwllheli) yng Nghartref Roby yn Huyton (mam Mr. Myron Jones) - pob un ohonynt yn methu mynd a dod fel ag yr ydym ni yn ymlwybro.   Oedfa Saesneg Trafodwyd yn y Pwyllgor Eglwysig y priodoldeb o ystyried cynnal oedfa yn yr iaith Saesneg ar nos Sul unwaith y mis yn 2014. Gwyddom fod yna gefnogwyr i’n cymuned a fedrai ystyried hyn a byddem yn falch o gael gwybod fel blaenoriaid a Gweinidog, ac aelodau o’r Pwyllgor Eglwysig erbyn diwedd y flwyddyn. We feel as a Church committee that we should consider holding a monthly Sunday night Service in 2014, and anyone who reads this newsletter and would like to support such a venture is asked to contact one of the elders, or the Minister, to indicate their response before the end of the year so that we can do the arrangements.   Cymanfa Ganu 2014 Cynhelir Cymanfa Ganu 2014 ar y Glannau ar y Sul, 21 Medi 2014, a bydd y Pwyllgor Mawl yn cyfarfod cyn bo hir i drafod y dyddiad a’r Gymanfa.   Cymymrodd Miss Megan Lewis Derbyniodd yr Eglwys gymynrodd o £10,000 trwy ewyllys y diweddar Miss Megan Lewis (1928-2012), Walshingham Road, Broadgreen. Cofiwn am ei chefnogaeth i gapeli Edge Lane a Bethel ar hyd y blynyddoedd, a chofiwn yn anrhydeddus amdanom.   Newidiadau Gwerthfawr Dylid nodi tri pheth –   i) Ein bod wedi gwneud cryn newid yn y Capel gan fod pulpud bellach o dan y ffenestr liw, a digwyddodd hyn ar gyfer achlysur cofiadwy, sef priodas Gareth Roberts a Lauren Dunne ar bnawn Sadwrn, Medi 14. Diwrnod a hir gofir a diolch i’r teuluoedd am ein helpu i wneud yr oriel mor arbennig. Ar ôl ei weld felly teimlwyd y dylid cadw’r cysegr ar ei newydd wedd.   ii) Sgrîn Arbennig yn y Ganolfan. Diolchir i Dr. John G. Williams am dorri tir newydd drwy sicrhau fod sgrîn arbennig (a gostiodd dros dair mil o bunnoedd) wedi ei osod ar y mur yn y Ganolfan. Ac ar y sgrîn hon mae posibl gweld y cwbl sydd yn mynd ymlaen yn y Capel. Eisioes mae’r sgrîn yn affaeliad mawr i’n gweithgareddau.   iii) Bwrdd Hysbysebu y Capel a’r Ganolfan. Saif hwn ar gornel Heathfield Road a Auckland Road ac mae’n affaeliad mawr. Gan ein bod ar wefan Cymry Lerpwl – Liverpool-Welsh.co.uk a hefyd facebook ac yn bwriadu ailwampio y deunydd rhaid sôn am y cyfle sydd gennym i sôn am ein gweithgareddau yn gyson. Bwriadwn drafod hyn yn ddiymdroi ar 4 Tachwedd. Yr eiddoch yn yr efengyl, D. Ben Rees (Gweinidog)
YMWELIAD HENADURIAETH GOGLEDD DDWYRAIN Daeth dros 50 cynrychiolwyr o Henaduriaeth Gogledd Ddwyrain i'n heglwys ar Hydref 16 am gyfarfod yr Hydref. Dechreuwyd gyda gwasanaeth y Cymun . Wedi tê blasus aeth y cynrychiolwyr i drafod materion eglwysig o dan lygaid barcud y llywydd, John Lyons , gyda'i ysgrifenyddion , y Parchedigion Eirlys Gruffydd ac Eleri Edwards.   Ymgynull am y cymun   John Lyons (Llywydd), Parchedigion Eleri Edwards a Eirlys Gruffydd (Ysgrifenyddion) yn gwrando ar Parch. D Ben Rees yn codi pwynt o'r llawr Ai dyma yw'r llun cyntaf o eisteddiad unrhyw Henaduriaeth ?   Y tê croeso

Dathlu 50 Mlynedd fel Gweinidog ar Sul 7 Hydref
2012 - Service of Thanksgiving 7 October 2012

UN O GYMRY LERPWL YN BRIF SWYYDDOG MEDDYGOL CYMRU Cafodd Dr Hussey ei geni a'i magu yn Nyffryn Conwy, a bu'n byw yno nes iddi fynd i'r brifysgol. Mae hi’n byw yn Lerpwl ac roedd yn braf ei gweld a chlywed ei hanerchiad yn y Gymraeg yng Nghynhadledd y Gymdeithas Feddygol a gynhaliwyd yn Lerpwl ym mis Hydref. Mae Dr Hussey wedi bod yn Gyfarwyddwr Rhanbarthol Iechyd y Cyhoedd ac yn Uwch Gyfarwyddwr Meddygol Gogledd-orllewin Lloegr . Llongyfarchiadau iddi am ymgymeryd a swydd mor bwysig.
Llun o’r chwith Dr Rhys Davies, Niwrolegydd yn Ysbyty Walton (trefnydd y gynhadledd) , Dr Ruth Hussey a Dr. Gareth Llewelyn (Llywydd y Gymdeithas)

Anerchiad Arall

 Her Aruthrol

 Annwyl Aelodau

Cyfarchion mawr i bawb a fydd yn darllen yn ofalus yr anerchiad hwn a hynny ar ddiwedd degawd cyntaf yr unfed ganrif ar hugain.  Bu 2009 yn flwyddyn ryfeddol o bwysig yn ein hanes a bellach yr ydym yn ffyddiog iawn y gwelwn wireddu’r freuddwyd o gapel llawer llai costus i’w gynnal a haws ei dwymo.  Rhaid cydnabod fod her aruthrol ger ein bron, a hoffwn danlinellu hynny o dan chwech o benawdau.

 1)         Ffyddlondeb a dyfalbarhad

Dyma rinwedd werthfawr yn hanes pob cymuned Gristnogol.  Cedwais fanylion amdanoch ar hyd y flwyddyn, hynny yw pan fyddaf yn cael y fraint o wasanaethu Bethel.  Ac at ei gilydd daw rhwng 30 a 35 ohonoch ar gyfartaledd ynghyd i addoli ar fore Sul.  Weithiau fe gawn 50 a 60 fel yn oedfa Y Teulu ym mis Gorffennaf.  Dywedodd John Calfin mai’r hyn sy’n digwydd mewn oedfa ydyw hyn:  ‘The merciful Father offers us his son through the word of the Gospel.’  Mae Duw wedi dod yn Iesu Grist i’n byd i gyflawni’r waredigaeth yr oedd Abraham, Moses a’r proffwydi wedi ei ragfynegi ers canrifoedd.  Mae Duw fel y gwyddom wedi cyflawni gwyrth fwyaf hanes sef cynnig gwaredigaeth i bobl bechadurus sy’n haeddu dim ond barn ac alltudiaeth.  Ond cymerwn gysur rhyddhaodd y daioni a gofiwn yn ein hoedfaon, cwmni’r Iesu, grym gweddi, cysur y Gair, gorfoledd y ffydd, glanhad yr Ysbryd Glân.  Dywedodd y Dr Bobi Jones: 
                        ‘Gwelais wir y gwynt wrth anwylo briallen
                        Mor dyner â gweddi, a’r un mor gymen.’

 Cychwynnodd y flwyddyn yn ein hanes wrth Fwrdd yr Arglwydd ac mewn Cyfarfod Gweddi yn erfyn am arweiniad o dan ofal Glenys Johnson, Beryl Williams, Ben Hughes ac Anne Clitherow.  Braint oedd i mi lunio ysgrif goffa iddi yn y cylchgrawn Barn (Rhagfyr 2009/Ionawr 2010, t 36) o dan y teitl Ann Clitherow (1941-2009).  Dyma’r darn sy’n cloi’r ysgrif:  ‘Roedd yn arferiad gennym yn Heathfield Road, Lerpwl i’w gwahodd i gymryd rhan yn ein Cyfarfod Gweddi ar ddechrau blwyddyn.  Pleser oedd gwrando arni, ei dewis o emynau, y darlleniad a’r weddi ddwys, dirdynno.  Gallaf ei gweld yn awr ar nos Lun, 5 Ionawr 2009 yn yr Ysgoldy Mawr yn darllen gydag eneiniad emyn gafaelgar T J Pritchard:  “Beth fydd fy rhan ar hyd ei misoedd maith?” A’r pwyslais a roddai ar linell olaf y pennill:  “Bodlon, os caf ymaflyd yn dy law.”  Credaf iddo gael ei dymuniad.  Trwy hynny collodd Cymry Lerpwl ferch nodedig.’  A gellir dweud yr un peth am chwiorydd eraill a gollwyd, Miss Eunice Thomas (oedd o fewn tri mis i fod yn gan mlwydd oed, Glenys Jones, Woolton, Eirwen Roberts, Childwall a’r brawd Aerwyn Jones.  Chwith oedd clywed am farwolaeth cyn aelodau a’r Parchedig Gwyn Hughes, Wrecsam a fu’n gymaint o gefn pan symudodd yr Eglwys Fethodistaidd i’n plith yn y nawdegau.  Y mae’r colledion hyn yn ein gorfodi i roddi pwys arbennig ar ffyddlondeb ar y Sul a noson waith.

At ei gilydd mae’r noson waith, sef nos Lun, yn gweld nifer dda ohonom gyda’n gilydd yn arbennig yn y cyfarfodydd a gynhelir o dan nawdd y Gymdeithas Lenyddol.  Pathetig yw’r unig air i ddisgrifio’r gefnogaeth i’r Dosbarth Beiblaidd, rhwng saith a deg ran amlwg, a hynny pan gawn gyfle i drafod yr Ysgrythurau.  Ond mewn cyfarfodydd eraill gall fod yn well, er yn od iawn, nid yw cyfarfodydd trwy gyfrwng yr iaith Saesneg yn apelio ryw lawer.  Pwysig er hynny yw bod yn hyblyg a ffyddlon er mwyn cynnal y dystiolaeth.

2)         Cyfnod gwahanol

Mae’n rhaid cofio fod byd o wahaniaeth rhwng 1968 pan ddeuthum i weinidogaethu’n eich plith a 2009 pan yr wyf yn dal i’ch cyfarwyddo.  Beth yw nodweddion ein dyddiau?
a)     Wrth-sefydliadol.  Mae pob sefydliad o dan lach y cyfryngau a’r ‘cyhoedd’:  capeli  ac  eglwysi,  enwadau,
        Prifysgolion,  Aelodau Seneddol, y teulu traddodiadol.
b)     Anrhaddodiadol.  Nid etifeddu gwerthoedd neu wirioneddau o’r gorffennol a wnawn, meddai  cymdeithasegwyr
        ein cyfnod,  ond creu arferion o’r newydd yn ôl dymuniad y foment.
c)     Plwrariaeth.  Dyna’r realiti crefyddol.  Nid un gwirionedd sydd, meddir wrthym, ond llawer.
ch)   Pragmataidd.  Mae’r gwirionedd yn wir os yw yn effeithiol ac i hwyluso ein pererindod ddaearol.
d)     Gweledol. Dyma ddylanwad teledu.  Y peth mawr yw’r argraff a roddwn ar ein gilydd yn hytrach nag unrhyw
        egwyddorion sydd yn ein cyfareddu.
dd)   Egalitaraidd.  Rydym i gyd ar un lefel.  Pawb gystal â’i gilydd. Dychrynaf yn aml mewn cartref henoed ac ar
        ward  ysbyty wrth glywed gofalydd  neu nyrs  ddeunaw  oed  yn  galw’r  claf  sy’n bedwar ugain oed gyda’i enw
        bedydd, Dafydd neu Bill neu Jean.

Nid wyf yn y rhestr, o a) i dd), wedi dihysbyddu holl natur ein cyfnod ond er mwyn goresgyn problemau y mae’n rhaid cofio y nodweddion a nodais.  Yn y capel newydd bydd cyfle i ddod i’r afael â pheth o’r hyn a nodais, yn arbennig b), c) a d).  O leiaf yr ydym bellach wedi ymgodymu â d) yn reit dda gan fod gennym beiriannau'r ‘power point’ ag arbenigwyr ym mhersonau H Wyn Jones, J G Williams a Roderick Owen; tra mae pedwar arall ohonom yn eu defnyddio weithiau, sef Pat Williams, Nan Hughes-Parry, Yr Athro Emeritws David Alan Price Evans a minnau.  Dyna nifer dda, a gellir maes o law ychwanegu at hyn a chynnal sesiynau i ddysgu’r grefft.  Rhaid holi yn ddwys a yw’r patrymau cyfredol yn addas i’r ail ddegawd o’r ganrif newydd ac yn briodol i’n cymdeithas ddinesig ni yn ninas Lerpwl.  Oes yna arferion yn ein bywyd eglwysig sydd angen eu diwygio a’i newid?  Bydd y capel newydd yn adlewyrchu cyfnod newydd o’r cadeiriau esmwyth i’r offeryn cerdd, cyfuniad o organ a phiano, a phulpud symudol mae’n siŵr.  Bydd pawb yn clywed a cheir yr emynau o’n blaen fel na fydd angen Caneuon Ffydd ond i’r rhai sy’n gwerthfawrogi’r tonau.  Bydd cyfle i arbrofi yn effeithiol ar lwybr Soli Deo Gloria (i Dduw y bo’r Gogoniant).  Gallwn bwysleisio fel Protestaniaid mai arddangos ei ogoniant oedd diben holl weithredoedd Duw.  Gogoniant yw’r Gair i’w anwylo.

‘Y mae’r nefoedd yn adrodd gogoniant Duw’ meddai’r Salmydd.  Adnabyddwn y Crëwr, y Cynhaliwr a’r Achubydd fel Duw’r Gogoniant, a’n braint ni, ac yn wir yr holl greadigaeth, yw ymateb gan roddi yng ngeiriau salmydd arall ‘foliant gogoneddus’ (gweler Salm 66, adnod 2).  Cydnabod y Gogoniant a wnawn yn ein cyfarfodydd, yn ein pwyllgorau, yn ein sesiynau, ac yn ein gwaith o ddydd i ddydd.  Cynulleidfa Bethel:

                                    ‘Mynegwch ei ogoniant,
                                    Tra dyrchafedig yw,
                                    Mae’n ben goruwch y duwiau
                                    Mae’n Arglwydd dynol-ryw.’

)            Gwerthfawrogi ein Harweinwyr.  Mewn Presbyteriaeth rhoddir cyfrifoldeb arbennig ar y Blaenoriaid, a bu Bethel yn hynod o ffodus yn eu harweinwyr ar hyd y cenedlaethau fel y gwelwn yn y gyfrol Codi Stêm a Hwyl yn Lerpwl.  Rhoddwyd cyfle i’r eglwys yn niwedd 2008 i ddewis ychwaneg o flaenoriaid a syrthiodd y cyfrifoldeb ar Miss Mair Powell a’r Dr Pat Williams, ac erbyn hyn atgyfnerthwyd Cyfarfod y Blaenoriaid yn fawr.  Cawsom gyfle fel Henaduriaeth y Gogledd-Ddwyrain i ordeinio'r ddwy a hynny o flaen cynulleidfa gref yn eglwys Bethel ar 8 Ebrill.  Pleser mawr i mi oedd gweld ordeinio Siân Morris (a dderbyniais yn gyflawn aelod ym Methel pan oedd hi’n fyfyrwraig ym Mhrifysgol Lerpwl) o eglwys Berthen, Licswm.  Cam arall oedd atgyfnerthu Pwyllgor Strategaeth a Stiwardiaeth a fu mor weithgar ers ei gychwyniad yn y flwyddyn 2002.  Un a fu’n cynrychioli o’r adeg honno hyd heddiw yw Roderick Owen a bodlonodd, er llawenydd mawr i mi, i barhau gan fod ganddo gyfraniad pwysig i’w roi.  Penderfynodd cynulleidfa Bethel ychwanegu ato dri arall sef Mrs Mair Roberts sydd yn dal i ofalu fod Ysgol Sul y plant yn dal mewn bodolaeth er gwaethaf y lleihad mawr yn nifer y plant, Mr Ben Hughes, sydd bob amser yn barod ei gymwynas i’n cymuned, a Mr R Ifor Griffiths, sydd a’i ddawn gerddorol yn werth y bydd i’n caniadaeth fel cynulleidfa.  Diolchaf fel Gweinidog Emeritws yr eglwys am y cydweithrediad ac fel Llywydd Cyfarfod y Blaenoriaid a Chyfarfod Pwyllgor Stiwardiaeth a Strategaeth.  Dymunaf yn dda i bob un o’r arweinwyr hyn a nerth Duw i ddal y cyfrifoldebau a ddaw arnom yn ystod y ddwy flynedd nesaf.

4)         Croesawn ein Cyd-Gristnogion a’n hymwelwyr

Bu aml i gyfle yn 2009 i groesawu Cymry ar ymweliad â ni{, ?} fel yr Henaduriaeth ym mis Ebrill, a Rali Genhadol ar 25 Mehefin gyda’r efengylydd modern, y Parchedig Tecwyn Ifan yn sôn am ei brofiad yn Llangernyw a’r gwrthwynebiad gan Gymry Cymraeg i gyfarfod o fewn muriau’r capel, ond yn barod i drafod pynciau’r ffydd mewn lle niwtral fel neuadd y pentref.  Rhyfedd o fyd!  Rwy’n grediniol gredu fod hynny’n wir am Gymry Cymraeg dinas Lerpwl.  Mae llawer ohonynt yn barod i ddod i gyngerdd ond yn amharod i ddod i oedfa.  Bydd angen ar y capel newydd bwyllgor i genhadu, a gwn fod awydd felly yn ein plith.  Yn y cyfamser y mae croeso i bawb i’n cymdeithas yn 2010.  Braf oedd cael croesawu Mr Ken Pritchard a Mr Bill McEvoy yn aelodau newydd eleni, a bedyddio Dafydd Caradog ar Ddydd Gŵyl Ddewi 2009.

Bu nifer o bererindodau i Lerpwl yn ystod yr haf a chawsom wibdaith Ysgol Sul Llangwm ym mis Mehefin, a phererindod Capel Llandrillo-Yn-Rhos ym mis Gorffennaf.  Mawr yw ein diolch i’n chwiorydd am eu parodrwydd bob amser i hulio’r byrddau ar gyfer ein hymwelwyr.  Dyma weithredu Cristnogol o’r radd flaenaf, a derbyniais nodyn adeg y Nadolig oddi wrth Gôr Hogia’r Ddwylan yn dweud nag anghofir am hir amser wledd chwiorydd Bethel.  Er mai Cymdeithas Etifeddiaeth Glannau Mersi sy’n weithgar ac yn cadw’r fflam ynghyn, ac felly yn gyfrifol am drefniadau Gŵyl John Gibson, ein chwiorydd ni sydd yn ysgwyddo’r gwaith.  Hwy, yn enw ein capel a’r Gymdeithas, fu’n paratoi lluniaeth a chroesawu ymwelwyr wrth y byrddau adeg ymweliadau’r Henaduriaeth, y Rali, a Phresbyteriaid Llandrillo-yn-rhos.

5)         Cyfathrebu gyda’r gymdeithas ‘ddiffydd, seciwlar’ o’n hamgylch

‘Ynys Afallon’ yw ein cymuned o fewn canllath i Penny Lane sy’n adnabyddus led led y byd, ond mae’n bwysig ein bod yn cofio ein bod ni yn rhan o gymunedau Wavertree, Allerton, Mossley Hill, ac yn wir dinas Lerpwl i gyd.  Siom i mi oedd i ni fethu cynnal Oedfa Ddinesig y Cymry er i Faer y Ddinas, y Cynghorydd Mike Storey, bledio o leiaf dair gwaith wrthyf am gael dod.  Ond am amryw resymau nid ydym yn sylweddoli pwysigrwydd y digwyddiad ac yn anghofio'r pwyntiau a wneuthum eisoes yn yr adroddiad hwn (gweler yn arbennig c) ac ch)).  Gallaf eich sicrhau fod yr oedfa honno a chanlyniadau pellgyrhaeddol a bod arweinwyr dinesig yn edrych ymlaen at gael dod atom, a mawr obeithiaf y gallwn gynnal oedfa o’r fath yn y dyfodol agos.

Braf oedd cael cyfle i godi arian tuag at weithgarwch Hefin a Bethan Rees dros dlodion Uganda a thrwy’r mudiad Spotlight on Africa, Harpenden.  Trefnwyd Ffair yr Haf ar 20 Mehefin yn ein maes parcio i godi arian a chafwyd elw o £375.  Trwy garedigrwydd deg unigolyn arall a swm o £1,250 o’r elusen Gobaith mewn Gweithrediad, llwyddwyd i drosglwyddo ym mis Medi y rhodd anrhydeddus o £2,050.  Gorchwyl haelionus o eiddo Mrs Mona Bowen oedd cyflwyno rhodd at y gwaith yn lle anfon cardiau Nadolig, a braf yw gwybod ei bod wedi cartrefu yn Aberystwyth.  Anrhegwyd hi gennym fel eglwysi – Bethel a Bethania – am haelioni cyson i Gymry Lerpwl.

Fel eglwys cydweithredwn gyda llu o gymdeithasau ac elusennau allanol.  Profiad pleserus oedd cael ymweld â Synagog Allerton ar ei newydd wedd a sylwi ar fenter y gymdeithas Iddewig yn ne Lerpwl.  Mantais fawr o’u heiddo yw iddynt fedru cwblhau’r cyfan a thrwy hynny fodloni aelodau’r gymuned a phobl y cylch.  Mae edrych ar yr adeilad o Mather Avenue neu Booker Avenue yn bodloni’r llygaid.  Mae’r cyfan yn toddi’n dda i’r amgylchedd sydd yn gwbl allweddol i’r llewyrch sydd ar yr ymdrech.

6)         Cofio John Calfin (1509-1564)

Dymuniad John Calfin, yn ôl ei olynydd a’i gofiannydd Theodore Beza, oedd cael ei gladdu mewn mangre di-nod mewn mynwent yn Genefa heb yn oed garreg i nodi’r fan lle gorweddai.  Mae’n debyg ei fod ef yn y cwmwl tystion yn rhyfeddu ein bod ni fel Cymry’r Glannau wedi trefnu digwyddiadau ym Methel a Seion i nodi pumcanmlwyddiant ei eni.  Fel un a fu’n pori yn gyson yn y gyfrol fawr, Bannau’r Grefydd Gristnogol, yn darlithio arno, ac yn llunio erthyglau ar ei gyfraniad cyfaddefaf imi ddysgu cryn lawer yn ei gwmni.  Dyma i chwi grynodeb byr o’i safbwynt arnom fel cymuned Bresbyteraidd gan gofio mai ef yw ein ‘tad ni oll’:
  ·  Dylai bugail pobl Dduw fod â chonsýrn am ei gynulleidfa.
  ·  Nid oes lle yn yr Eglwys Ddiwygiedig i weinidogion swrth a dideimlad.
  ·  Heb bregethu nid oes ffydd.
  ·  Yr hyn sydd yn hanfodol mewn addoliad ydyw dathlu, diolch, moli a datgan yn glir ein bod yn gogoneddu Duw a’n
     galwodd yn ei rad yn feibion a merched iddo ac yn frodyr a chwiorydd yng Nghrist.
  ·  Bu Crist ein Ceidwad yn eiriol drosom.  Dyma’i weddi: ‘Nid dros y byd yr wyf yn gweddïo ond dros y rhai a roddaist
     i mi... a mi a    ogoneddwyd ynddynt.’ (Ioan 17:  9, 10). Sut y caiff ei ogoneddu yn ei bobl yw'r cwestiwn?  Fe gaiff
     ei ogoneddu fel eu Gwaredwr, drwy farw drostynt, ar y Groes.  Gallwn foli Duw yn emyn y Perganiedydd: 
                            ‘N’ad fod gennyf ond d’ogoniant
                            Pur, sancteiddiol, yma a thraw,
                            yn union nod o flaen fy amrant
                            Pa beth bynnag wnêl fy llaw:
                            Treulio ‘mywyd,
                            F’unig fywyd, er dy glod.’

Gweddïwn y cawn nerth i dreulio’n dyddiau yng nghymdeithas Bethel ar amser pwysig yn ei hanes ac y caiff yr arweinwyr a’r aelodau, y pensaer a’r adeiladwyr, rwyddineb i ofalu ar ôl un o gysegr leoedd y Duw daionus.  Y mae her aruthrol o’n blaen yn y flwyddyn 2010.

Yr eiddoch yn yr Efengyl

D Ben Rees
Gweinidog Emeritws
2 Ionawr 2010

Caplaniaeth Cymraeg i ofalu am y Cymry sy’n byw yma ac sy’n dod i’r Glannau o Gymru am gyfnod i ysbytai, colegau a carchardai
Welsh Chaplaincy to care for the Welsh who live on Merseyside and who come for short stays in hospitals, colleges and prisons in the area. ^{(6) (7)}

GWAITH Y CAPLAN

Mae’r caplan yno i ofalu am y rhai sy’n dod o Gymru i aros am sbel ar y Glannau mewn ysbytai, colegau neu garchardai. Mae yno hefyd i’r Cymry sy’n byw yn Lerpwl a’r cyffiniau ers tro, yn arbennig yr henoed sy methu mwyach mynd allan, mae rhai yn byw mewn cartrefi henoed, eraill yn gaeth i’w cartrefi eu hunain ond yn mwynhau cael cysylltiad hefo rhywun Cymraeg.

Mae Caplaniaeth wedi bod yn Lerpwl a Bootle a’r cyffiniau trwy waith cydwybodol gweinidogion i lawr y blynyddoedd, a hefyd gwyr a gwragedd a apwyntiwyd yn arbennig fel Hugh Roberts, Bootle, John Evans, Beaconsfield Road a’r Chwaer Kate Evans, Edge Lane.

Ond, ers 1984, oherwydd lleihad yn nifer y gweinidogion, cafwyd apwyntiad swyddog arbennig i wneud gwaith caplan ar Lannau Mersi, i ail-gydio yn hanes gwych y gorffennol.

Heddiw, yn dilyn John Sam Jones, Dafydd Rees a Rachel Gooding - bob un wedi gwneud dydd da o waith yn y gaplaniaeth - mae Eleri Edwards wedi bod yn gaplan o Medi 1996 hyd mis Mai 2004.  Yna yn Mis Mai 2005 dechreuodd ei olynydd ar y gwaith sef y Parchedig Nan Powell-Davies, Wyddgrug.

Mae’r caplan heddiw fel ddoe, yn ymweld â phobl yn yr ysbyty a’r carchar, yn gwrando arnynt ac yn sgwrsio. Mae’n barod i helpu mewn unrhyw ffordd yn ôl yr angen ac yn arbennig i gadw sgwrs yn gyfrinachol a gweddïo dros y claf a’r caethiwus. Mae hi yn barod i adrodd emyn neu ddarllen y Beibl a gweddïo, a rhoi’r Sacrament o Swper yr Arglwydd neu Fedydd os dyna yw dymuniad yr unigolyn.

Mae’r caplan hefyd ar ddiwedd y ffôn ac yn awyddus i ymateb i unrhyw un o Gymru neu sy’n trigo yn Lerpwl a’r cyffiniau ac sy’n teimlo’r awydd i siarad Cymraeg neu i wybod beth sy’n mynd ymlaen ar y Glannau ymysg y Cymry mewn Capel a Chymdeithas. Hynny yn arbennig i fyfyrwyr ar ddechreu eu cyrsiau neu o gwmpas yr arholiadau; yn ogystal ag i nyrsys a doctoriaid neu swyddogion eraill sy newydd cyrraedd yn y ddinas ac yn awyddus i fwrw gwreiddiau.

Mae nifer o deuluoedd yn cysylltu i ddweud bod rhywun yn dwad i Lerpwl ac yn rhoi’r manylion perthnasol, sef:

• enw llawn

• cyfeiriad yr ysbyty, y ward

• enw a rhif y carcharor a

chyfeiriad y carchar gan fod mwy nag un yn y talgyrch

Os bosib, mae’n dda i ofyn i’r claf neu bwy bynnag sy’n dod atom os hoffan nhw weld rhywun Cymraeg sy’n dod yn enw holl eglwysi a enwadau Cymru. Mae seciwriti yn llym iawn ym mhob man y dyddiau yma ac felly nid ydyw’n bosib i’r caplan fynd o gwmpas heb wybodaeth gywir o’r person a’r lle i’w ffeindio a chofier felly y cyfarwyddiadau.

Cofier yr alwad o Efengyl Mathew 25: 36,37:
Meddai Iesu Grist: "...bûm yn ddieithr a chymerasoch fi i’ch cartref; bûm ...yn glaf ac ymwelsoch â mi; bûm yng ngharchar a daethoch ataf."
Dyna fraint y disgybl o hyd

MANYLION Y GAPLANIAETH
Parchg. Nan Wyn Powell-Davies, B.TH.
ffôn y caplan: 01352 753668

ebost : caereini@tesco.net
Anfonwch neges trwy’r we ac fe gaiff groeso

Y caplan yn sgwrsio hefo swyddog

Yr adnoddau!

Caplan Parchedig Eleri Edwards

Chwefror 2002